6-7 De Hijab en Hoofddoek van de Moslimvrouw

l. Wat is de “Hijab”?  Waarom hoofddoek?

Het Arabische woord "hijab" betekent: wat verhult, wat verbergt. Het kan ook gordijn betekenen, en wordt dus gebruikt in de zin van een stof die iets verhult, of dat nu het lichaam of iets anders is.

De term "hijab" in deze context dus zeker te verkiezen boven "sluier" of "hoofddoek". "Sluier" is immers een dubbelzinnig woord: het kan zowel hoofddoek betekenen als een stuk stof dat het gelaat (neus, lippen en kin) verbergt. "Hoofddoek" is al minder ambigu, maar net als "sluier" is het woord ontoereikend. Wat immers in het Arabisch bedoeld wordt met de hijab van de vrouw is haar volledige kleding: van de stof die de hoofdharen verbergt tot de zoom van haar rok die over de enkels reikt, passerend langs lange mouwen en een niet-geaccentueerde taille.

Volgens de islamitische wet, die zich baseert op de Koran en op de Hadith, moet de vrouw haar lichaam dus volledig bedekken, behalve haar gelaat en haar handen. In die zin is de gelaatssluier dus geen islamitische verplichting, en kan hij zelfs verboden zijn, zoals tijdens de bedevaart.

In welke gevallen de vrouw zich niet volledig hoeft te bedekken, zien we verder.

Alhoewel, in de winkels zijn vandaag de dag genoeg kleren te vinden die als hijab kunnen gebruikt worden voor de vrouw in de Westerse Europese wereld: lange broekrokken, lange brede rokken, blouses met lange mouwen... Een sobere chique kledij in deze zin kan als hijab gebruikt worden zonder aanstoot te geven, en zal zeker veel minder opvallen dan de traditionele Marokkaanse jelaba.

Hoe moet zo'n hijab er nu precies uitzien?

Ik zal dit onderwerp behandelen vanuit het standpunt van een westerse moslim vrouw, die zich overal en altijd onder de mensen moet begeven, niet het minst door haar werk.

De vrouw moet haar lichaam bedekken uit decentie, schroom, "schaamte", fatsoenlijkheid. De hijab moet dus al haar private lichaamsdelen verstoppen, en voorkomen dat de vrouw aantrek-kelijk is voor de ogen van vreemde mannen, en bovendien aanduiden dat degene die de hijab draagt van het moslimse geloof is.

De hijab moet alles bedekken behalve het aangezicht en handen (zoals ook voor de bedevaart en het gebed noodzakelijk is). Ook de voeten hoeven niet persé bedekt te worden. De hijab moet voldoende breed zijn om te voorkomen dat het silhouet van de vrouw kan gezien worden (lange maar smalle rokken zijn geen hijab, behalve als er een breder kledingstuk overheen wordt gedragen).

Ook mag de hijab natuurlijk niet doorzichtig zijn, want dan zou hij nergens toe dienen. Erg dunne en erg lichte kleding is dus eveneens verboden, alsook een hoofddoek die de haren erdoor laat zien.

De hijab mag niet tot doel hebben alle ogen naar zich toe te trekken. Hij moet decent en discreet blijven, elegant maar sober, onopvallend. Avondkledij met overbodige versiering is dus geen hijab.

In het openbaar mag de hijab ook niet geparfumeerd zijn. Hij mag niet slecht ruiken, maar de geur die hij verspreidt mag niet op meters afstand geroken worden. Een licht parfum is echter wel toegelaten.

Het voorschrift dat de hijab de vrouw als moslim moet identificeren, is mijn inziens in de westerse wereld overbodig. Een vrouw met een hoofddoek, zoals die specifiek door moslims gedragen wordt, wordt immers meteen met Islam geassocieerd. Alhoewel, christelijke nonnen dragen ook hoofddeksels, het is voor een moslimse dus verboden om zich hetzelfde hoofddeksel aan te meten, noch een pruik te dragen zoals jodinnen doen.

De hijab van de vrouw mag evenmin gelijk zijn aan de kledij van de man, want travestie is in de Islam verboden. Mannen en vrouwen moeten duidelijk herkenbaar zijn.

De algemene islamitische principes van meer dan 1400 jaar geleden blijken dus nog steeds te gelden in de hedendaagse westerse wereld en kunnen er met gemak naar aangepast worden. Een moslimvrouw weet immers voor zichzelf wanneer zij een decente hijab draagt en wanneer niet…

Wel wil ik hierbij opmerken dat een volledige hijab dragen niet altijd even gemakkelijk is. Vrouwen die werken in een streng conservatieve sfeer zullen bijvoorbeeld geen hoofddoek kunnen dragen op hun werk. Zij kunnen echter wel de rest van de regels volgen inzake bedekking van de overige lichaams-delen. Bovendien is de intentie in de Islam al even belangrijk als de daad...

2. Wanneer is de hijab, hoofddoek noodzakelijk?

De vrouw hoeft zich niet altijd volledig te verhullen. Laat ons nu even behandelen wanneer zij dat wel moet doen.

a. Om te bidden.

Allah staat niet toe dat een onbedekte vrouw bidt. Doet zij dat wel, dan wordt haar gebed niet aanvaard, tenzij er zij geen andere kleding kan bemachtigen. Enkele contradictie tussen de rechtsscholen bestaat in het feit of de vrouw al dan niet haar voeten moet bedekken. Laten we gewoon zeggen dat de hijab moet reiken tot onder de enkel, en dat de zolen en de tenen niet bedekt hoeven te worden.

Een vrouw die al biddend iets van haar lichaam bloot laat behalve gelaat, handen en voeten, moet haar gebed opnieuw doen.

b. Tijdens de bedevaart (hadj of oemrah).

Dezelfde voorschriften gelden als hierboven. Daar de vrouw zich publiekelijk steeds in de hijab moet hullen, geldt de regel niet dat zij de rituele pelgrimskledij vanaf een bepaald punt in de omgeving van Mekka moet aannemen. De kledij van de mannen bestaat uit twee lappen ongenaaide stof die één schouder bloot laat, vanzelfsprekend geldt dit niet voor de vrouw. Handschoenen en gelaatssluier zijn haar niet toegelaten.

c. Voor de niet-mahram

"Mahram" is een arabisch woord dat betekent: elke persoon waarmee voor een vrouw een huwelijk verboden is; dit zijn: vader, broers, grootvader, ooms,...en alle vrouwen. De personen die niet tot deze categorie behoren, mogen een vrouw dus enkel zien in de hijab. Dit geldt niet alleen op straat of buitenshuis, maar ook binnenshuis wanneer een vreemde man op bezoek komt. Deze voorschriften gelden dus ook voor de vrouw op haar eventuele werkkring, hoewel dit niet altijd even evident is en dus niet zo strikt toegepast hoeft te worden.

d. Voor niet moslims

Het spreekt voor zich dat de hijab gerespecteerd moet worden ten opzichte van niet-moslim mannen, behalve de naaste familieleden in het geval van bekeerlingen.

De vrouwen moeten de islamitische kledij aanhouden zelfs voor niet moslim vrouwen. Dezen, niet op de hoogte van de islamitische principes, zouden de intieme details kunnen beschrijven aan mannen.

3. Wanneer moet de vrouw de hijab niet dragen?

"In alle andere gevallen" zou een te kort en ontoereikend antwoord zijn.

a. Voor de echtgenoot

De echtgenoot is de enige persoon die de vrouw naakt mag aanschouwen. In de intieme kring mag de vrouw zich dus aantrekkelijk kleden, parfumeren, opsmukken en juwelen dragen, om haar man te behagen. Een zekere decentie tijdens het niet-bedrijven van de liefde blijft echter vereist, hoewel de vrouw thuis voor haar man korte mouwen, een diepe halsuitsnijding of kortere rokken mag dragen. Voor hem hoeft ze zich immers niet te schamen.

b. Voor de "mahram"

In het bijzijn van de mahram (van haar familie of die van haar man) moet de vrouw zich decent kleden maar niet volledig bedekken. Een hoofddoek hoeft zij niet te dragen, haar onderarmen mag zij ontbloten, evenals haar kuiten. Wel dienen haar knieën en alle erboven bedekt te blijven. Ook een diepere halsuitsnit is getolereerd op voorwaarde dat de borsten bedekt blijven. Wanneer de vrouw echter vreest fitnah (aantrekking, verstoring) te veroorzaken, kan zij zich beter bedekken.

Aangezien ook haar kinderen onder de mahram vallen, is het voor een vrouw verboden zich naakt te tonen voor de mannelijke kinderen. Voor de meisjes wordt een uitzondering gemaakt.

c. Wanneer de vrouw alleen is

Wanneer de vrouw alleen is gelden dezelfde voorschriften als voor de mahram. Allah is zeker degene die het meest respect verdient!

3. Waarom is de hijab noodzakelijk?

De vrouw mag geen fitnah veroorzaken onder vreemde mannen noch er de aanleiding toe geven. Zij moet zichzelf respecteren, maar er ook voor zorgen dat anderen haar respecteren en haar niet als een lustobject, maar wel als een volwaardige persoon zien. De huidige westerse mode "steeds maar korter" die de vrouw zogezegd bevrijdt, maakt van haar echter een object dat alle mannen kunnen verslinden met hun ogen: in die zin is er geen respect voor de persoonlijkheid van de vrouw en zeker niet meer voor haar lichaam, zowel van haar kant als van de kant van de "toeschouwers". Een vrouw met hijab, als men haar beter kent, zal eerder gerespecteerd worden dan een modepop.

Het vrouwelijke lichaam is van nature aantrekkelijker en rijker aan secundaire geslachts-kenmerken dan het lichaam van de man. De Islam beschouwt dan ook het vrouwelijke lichaam als het mooiste, dat terecht moet beschermd worden, zowel in spirituele als in materiële zin. De Islam is niet vrouw-hatend, maar vrouw-vriendelijk, en limiteert dankzij de hijab de kans op aanranding van de vrouwelijk eer.

In deze zin zijn de wetten van de Islam niet voorbijgestreefd, noch geldend voor een andere ruimte in een andere tijd. Allahs wetten zijn en blijven altijd en overal geldig, Zijn tekst mag niet geïnterpreteerd worden door progressisten of mystici die de Wet willen omzeilen.

De hijab is voor de vrouw de aanvaarde manier om deel te nemen aan het sociale leven. Want de Islam schrijft nergens voor dat de vrouwen geen actieve rol in de maatschappij mogen hebben. De maatschappij is niet voor niets opgedeeld in twee geslachten: de ene is al even noodzakelijk als de andere!

4. Andere aspecten van de hijab

Buiten de strikt vestimentaire voorschriften bestaan er nog regels waaraan een godvruchtige vrouw zich zou moeten houden en die onder de term hijab vallen, namelijk haar toilet.

- Wat de haren betreft: ze mogen niet gezien worden, maar moeten wel verzorgd worden. Zo is het geoorloofd dat het haar geverfd wordt met henna. Zij moeten dikwijls gewassen worden en mogen niet kortgeknipt worden (behalve in een kapsel dat niet op dat van een man lijkt). De echtgenoot kan echter wel aanwijzingen geven hoe het haar van zijn vrouw hem het meest bevalt.

- Het dragen van juwelen is toegelaten binnen de kring van mahrams, daarbuiten dienen zij bedekt te worden. Het zijn immers aantrekkelijke dingen die de aandacht onnodig vestigen op de vrouw die ze draagt.

- Voor schminken geldt hetzelfde voorschrift. Wel mag een vrouw in het openbaar de oogleden met kohl bewerken, andere opvallende opmaak als lippenstift, rouge, oogschaduw e.d. moet vermeden worden. Een opgesmukte vrouw in hijab is immers een contradictio in terminis.

- De nagels mogen bewerkt worden met henna teneinde ze te kleuren. Nagellak is ongeldig, daar het verhindert dat de vrouw volledig rein wordt tijdens de wassingen: het water bereikt immers de nagel zelf niet. Henna kleurt de nagel zelf (het betreft hier een tamelijk strikte visie, maar een feit is dat opvallend rood gelakte nagels best vermeden worden).

- Een licht parfum is toegelaten in het openbaar, op voorwaarde dat het niet onnodig de aandacht trekt en enkel dient om de ongewenste lichaamsgeur te verdoezelen.

- De vrouw moet verhinderen opvallend te lopen, zoals heupwiegen of de armen overdreven bewegen. Zij moet discreet blijven.

Er bestaan natuurlijk nog een heleboel andere gedragsvoorschriften, trouwens niet alleen voor vrouwen maar ook voor mannen. Hierover bestaat goede gespecialiseerde literatuur.

N.B. Ik wil hier speciaal erop wijzen dat de hijab vereist is voor vrouwen die de puberteit hebben bereikt, dus vanaf de eerste maandstonden. Hoewel sommige rechtsscholen de hijab reeds voorschrijven vanaf de leeftijd van zeven jaar, is het bereiken van de puberteit de limiet, zowel voor hijab als voor ramadanvasten, bidden en andere religieuze plichten.

waarom hoofddoek,  hoofddoek dragen, hoofddoek manieren